16. Θόδωρος Αγγελόπουλος, 11/2/2012

(VideoLink1) (VL2) (VL3) (VL4)

Παρουσίαση: Κώστας Βέργος. Συνομιλεί με τον
Μίλτο Βασιλείου, Γιατρό, Πανεπ. Καθ. Πνευμονολ., Πρόεδρ. Όπερας Δωμ. Κέρκ., Πρ. Κινημ. Λέσχης Κέρκυρας.
Αφιέρωμα στον Θόδωρο Αγγελόπουλο την ώρα που η χώρα αναφλέγεται λόγω "μνημονίων"; Ο Έλληνας παγκόσμιας αναγνώρισης σκηνοθέτης, που έφυγε αναπάντεχα από την ζωή πριν από λίγες ημέρες, χρειάζεται όσο κανείς άλλος τώρα να μας διδάξει με τις ταινίες του πατριδογνωσία και κοσμογνωσία. Η ποιητική του ματιά στα πρόσωπα και την ιστορία θα μας βοηθήσει να ξαναβρούμε αυτά που χάθηκαν στην πορεία ενός τόπου που πέρασε από τα δεινά των πολέμων στην ελαφρότητα ενός σύγχρονου ακατάσχετου καταναλωτισμού. Το 'Ταξίδι στα Κύθηρα' είναι ένα ταξίδι που όλοι κάναμε κάποια στιγμή, αηδιασμένοι από το ό,τι ακολούθησε τα μεγάλα οράματα μιας άλλης Ελλάδας.
Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1935. Έκανε νομικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, τις οποίες εγκατέλειψε πριν πάρει το πτυχίο του. Το 1961 έφυγε στο Παρίσι, όπου αρχικά παρακολούθησε στη Σορβόννη μαθήματα γαλλικής φιλολογίας και φιλμογραφίας, καθώς και μαθήματα εθνολογίας και στη συνέχεια μαθήματα κινηματογράφου στη Σχολή Κινηματογράφου IDHEC και στο Musée de l' Homme. Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα το 1964 και μέχρι το 1967 εργάστηκε ως κριτικός κινηματογράφου στην εφημερίδα ‘Δημοκρατική Αλλαγή’, μαζί με τον Βασίλη Ραφαηλίδη και την Τώνια Μαρκετάκη. Με τον κινηματογράφο άρχισε να ασχολείται το 1965 και το 1968 παρουσίασε την πρώτη του μικρού μήκους ταινία, ‘Εκπομπή’, στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Το 1970, η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του, ‘Αναπαράσταση’, κέρδισε το πρώτο βραβείο στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, καθώς και άλλες διακρίσεις στο εξωτερικό, και σηματοδότησε την αυγή του σύγχρονου ελληνικού κινηματογράφου. Έκτοτε, οι ταινίες του έχουν συμμετάσχει σε πολλά διεθνή φεστιβάλ. Έχει κερδίσει πολλά βραβεία, τα οποία τον καθιέρωσαν παγκοσμίως ως ένα από τους σπουδαιότερους σκηνοθέτες του σύγχρονου κινηματογράφου. Έχει αναγορευθεί επίτιμος διδάκτορας των Πανεπιστημίου των Βρυξελλών, του Πανεπιστημίου Ναντέρ στο Παρίσι και του Πανεπιστημίου του Έσσεξ.

Ο Θίασος

Η ταινία ακολουθεί τις περιπέτειες ενός περιοδεύοντος θιάσου στην Ελλάδα, από το 1939 μέχρι το 1952. Ο θίασος προσπαθεί να παρουσιάσει μια θεατρική παράσταση του βουκολικού δράματος του Περεσιάδη, ‘Γκόλφω η βοσκοπούλα’. Η πολιτική ιστορία της Ελλάδας και η ιδιωτική των μελών του θιάσου (που είναι ταυτόχρονα και μέλη της ίδιας οικογένειας) πλέκονται αξεδιάλυτα. Από τη μία, παρακολουθούμε τις τελευταίες μέρες της δικτατορίας του Μεταξά, την έναρξη του πολέμου, την ιταλική εισβολή, τη γερμανική κατοχή, την Απελευθέρωση, την άφιξη των συμμάχων (Άγγλων αρχικά και Αμερικανών στη συνέχεια), την καταπίεση των αριστερών αγωνιστών και τον αιματηρό εμφύλιο πόλεμο, μέχρι τις εκλογές του 1952 όπου κυριαρχούν οι δυνάμεις της Δεξιάς. Από την άλλη, οι περιπέτειες της οικογένειας του Ορέστη, της αδελφής του, του πατέρα του, της μητέρας του και του εραστή της, παραπέμπουν στον κεντρικό πυρήνα του μύθου των Ατρειδών. Ο πατέρας εκτελείται από τους Γερμανούς, μετά την προδοτική καταγγελία του εραστή της μητέρας, κι ο Ορέστης, αντάρτης της Αριστεράς, με τη συνεργασία της αδελφής, θα σκοτώσει επί σκηνής τη μητέρα του και τον εραστή της, για να έρθει και η δική του εκτέλεση κατά τη διάρκεια των εκκαθαρίσεων που ακολούθησαν τη γενική καταστολή του ανταρτικού κατά τον Εμφύλιο. Το κεντρικό πρόσωπο της ταινίας είναι η μεγάλη αδελφή (εκείνη που, κατά το σχήμα του μύθου, θα ήταν η Ηλέκτρα), η μόνη της οικογένειας που, μετά τα δεκατρία χρόνια Ιστορίας τα οποία πραγματεύεται η ταινία, μένει ως το τέλος και φροντίζει τον μικρό Ορέστη, το γιο της μικρής αδελφής που έχει παντρευτεί έναν αμερικανό αξιωματικό. Η χρονολογική κατασκευή της ταινίας, περίπλοκη και πολύπλοκη, κτίζεται με διαρκείς χρονικούς ελιγμούς και συνεχείς εναλλαγές εποχών. Η ταινία αρχίζει το 1952 και τελειώνει το 1939 μ' ένα πανομοιότυπο πλάνο.

Ταξίδι στα Κύθηρα

Ταινία μέσα σε ταινία, το "Ταξίδι στα Κύθηρα" πραγματεύεται δυο παράλληλα ζητήματα, για τους δυο βασικούς πρωταγωνιστές. Εν πρώτοις, το δημιουργικό (και υπαρξιακό) αδιέξοδο του σκηνοθέτη Αλέξανδρου (εδώ έχουμε το αυτοβιογραφικό στοιχείο). Και δεύτερον την επιστροφή ενός "ανεπιθύμητου" στην Ελλάδα του 1984, μιας χώρας ακόμα ανέτοιμης να δεχτεί την "εθνική συμφιλίωση" (ο όρος από μόνος του είναι σαθρός).

Παράλληλοι κύκλοι, παράλληλα αδιέξοδα. Η ταινία διαθέτει συγκλονιστικές σκηνές που πήγαν το ήδη εξαίσιο σινεμά του Αγγελόπουλου ακόμα πιο μπροστά. Καινοτόμος και υπερβατική, αλλά πάντα πολιτική και αριστερή, η μάτια του σκηνοθέτη κάνει και ένα σχόλιο, προφητικά ίσως, για το που οδήγησε τη χώρα η ιστορική λήθη (εθνική συμφιλίωση μέσω της λήθης?).

Με έναν ετοιμοθάνατο Μάνο Κατράκη να χάνεται στην ομίχλη, στο μεταίχμιο ουρανού και θάλασσας, η ταινία πορεύτηκε εκεί όπου λίγες άλλες έχουν καταφέρει να φτάσουν. Από τις κορυφαίες στιγμές του κορυφαίου σκηνοθέτη-καλλιτέχνη-δημιουργού-διανοητή.

Ένας σκηνοθέτης του κινηματογράφου, κουρασμένος απ' τις μυθοπλασίες, αναζητά μια ιστορία ουσιαστική και προσκολλάται σ' έναν γέρο που πουλάει λεβάντες στο δρόμο: τον Σπύρο, έναν πρώην κομμουνιστή, εξόριστο στην Τασκένδη, που έχει επιστρέψει στην πατρίδα μετά από 32 χρόνια εξορία. Στο χωριό του, που το είχε υπερασπιστεί κατά τη διάρκεια του πολέμου, ο Σπύρος γίνεται μάρτυρας ενός ξεπουλήματος της γης και των ιδεών. Προσπαθεί να αποτρέψει το ξεπούλημα. Ωστόσο, δεν μπορεί να συμπλεύσει με την πραγματικότητα που συναντά. Απομονώνεται. Δεν μπορεί να επικοινωνήσει με τα παιδιά του, με τους γύρω του. Μόνο η γυναίκα του, πιστή και υπομονετική Πηνελόπη, τον ακολουθεί μέχρι το τέλος, μέχρι το τελευταίο του ταξίδι.

Ο Μελισσοκόμος

Ο Σπύρος, δάσκαλος σε μια μικρή επαρχιακή πόλη όπου πέρασε όλη του τη ζωή, μετά το γάμο της κόρης του και την αναχώρηση του γιου του που θα συνεχίσει τις σπουδές του στην Αθήνα, ξαναρχίζει κι αυτός το ταξίδι του, εγκαταλείποντας τη διδασκαλία, το σπίτι, τη γυναίκα του, διασχίζοντας τη χώρα με τις κυψέλες, όπως έκαναν ανέκαθεν ο πατέρας του κι ο πατέρας του πατέρα του, ακολουθώντας το δρόμο της Άνοιξης, το δρόμο των μελισσών. Η συνάντησή τους με μια κοπέλα θα ξαναζωντανέψει παλιά συναισθήματα κι αναμνήσεις. Για κείνον, το παρελθόν είναι όλα, για κείνην, δεν είναι τίποτα. Ο Σπύρος, όμως, παλιός «αριστερός» και αγωνιστής, είναι μόνος του με το παρελθόν του και πολύ κουρασμένος πια για να επιμείνει στον αγώνα της ζωής: θα πεθάνει αφημένος στην επίθεση των ίδιων του των μελισσών.

Τοπίο στην Ομίχλη

Η Βούλα κι ο Αλέξανδρος είναι δυο παιδιά, αδέλφια, που ο πατέρας τους δουλεύει μετανάστης στη Γερμανία. Αυτή, τουλάχιστον, είναι η απάντηση που τους δίνει η μητέρα τους όταν εκείνα τον αναζητούν. Μια μέρα, επιβιβάζονται σ' ένα τρένο που νομίζουν ότι θα τους μεταφέρει στη Γερμανία. Το ταξίδι τους δε φαίνεται να πραγματοποιείται. Ο προορισμός απομακρύνεται όσο τα παιδιά εμπλέκονται σε μια διαρκή αντιπαράθεση με την πραγματικότητα, που τους «καθυστερεί» σε διάφορους ενδιάμεσους σταθμούς κατά μήκος της χώρας. Μετά από μια σκληρή περιπλάνηση στη ζωή και την ενηλικίωση, θα φτάσουν σ' εκείνο το σύνορο, πέρα απ' το οποίο πιστεύουν ότι θα βρουν τελικά έναν πατέρα, που αντιπροσωπεύει γι' αυτά μια ελπίδα. Αν, μετά την έρημη και παρακμασμένη χώρα που διέτρεξαν, υπάρχει η «Γερμανία» πέρα απ' αυτό το σύνορο, τότε υπάρχει ελπίδα τα παιδιά να βρουν μόνα τους το δρόμο για να βγουν απ τον δικό μας χαοτικό κόσμο.

Το Μετέωρο Βήμα του Πελαργού

Ένας πολιτικός, μετά από μια συνεδρίαση στη Βουλή όπου εκφωνεί μάλλον μια ποιητική ανακοίνωση παρά έναν πολιτικό λόγο, εγκαταλείπει το κοινοβούλιο και το σπίτι του, κι εξαφανίζεται χωρίς ν' αφήσει κανένα ίχνος. Ένας δημοσιογράφος που κάνει ρεπορτάζ στην παραμεθόριο για τους εγκλωβισμένους στα σύνορα μετανάστες και πρόσφυγες διαφόρων φυλών, συναντά έναν άντρα που η εξωτερική του εμφάνιση ταιριάζει με τα χαρακτηριστικά του αγνοούμενου πολιτικού. Παρά τις έρευνές του και μια συνάντηση που καταφέρνει να οργανώσει ανάμεσα στον άγνωστο και τη γαλλίδα γυναίκα του πολιτικού, η ταυτότητα του αγνώστου παραμένει ανεξακρίβωτη. Η γυναίκα δεν τον αναγνωρίζει, κι εκείνος δεν φαίνεται διατεθειμένος ούτε για μια στιγμή να μας δώσει ένα σημάδι ότι δεν πρόκειται για τον πολιτικό που αγνοείται. Σ' αυτόν τον κατακερματισμένο κόσμο όπου έχει καταφύγει, στην απομόνωση ενός κόσμου με δικό του θεό και νόμο, συμπιεσμένο ανάμεσα σε εμπόδια, σύνορα και όρια, όλα μετεωρίζονται σε μιαν αβέβαιη πραγματικότητα...

Το Βλέμμα του Οδυσσέα

Ο ελληνοαμερικανός σκηνοθέτης Α. επιστρέφει μετά από πολλά χρόνια στην πατρίδα, αναζητώντας τρεις μπομπίνες ανεμφάνιστου φιλμ των Αδελφών Μανάκη, πιονέρων του κινηματογράφου στα Βαλκάνια. Η απεγνωσμένη αναζήτηση του φιλμ όπου καταγράφηκε το πρώτο βλέμμα πάνω σε τούτη τη χερσόνησο, γίνεται ταυτόχρονα και η αναζήτηση ενός βλέμματος από πλευράς του Α. (του Αγγελόπουλου, κατ' επέκταση), που ψάχνει ένα καινούριο τρόπο να ξαναδεί τον κόσμο. Η οδύσσεια του Α. δεν είναι μια ομηρική Οδύσσεια. Όλα τα ομηρικά αντίστοιχα δεν αναγνωρίζονται παρά μόνο σαν σχήματα, σκορπισμένα στοιχεία στο μακρύ ταξίδι της σύνθεσης. Τώρα που όλες οι ιδεολογίες κατέρρευσαν, τώρα που το σοσιαλιστικό όνειρο κύλησε στο ποτάμι της Ιστορίας, η περιπέτεια του βλέμματος απέμεινε η μόνη περιπέτεια να αφηγηθείς.

Μια Αιωνιότητα και μια Μέρα

Ο Αλέξανδρος, ένας μεσόκοπος συγγραφέας, ασχολείται με το ημιτελές έργο του Σολωμού "Ελεύθεροι Πολιορκημένοι". Από το ποίημα λείπουν λέξεις, κι ο Αλέξανδρος αποπειράται να τις συγκεντρώσει, να τις αγοράσει, όπως έκανε για τις δικές του λέξεις κι ο Σολωμός. Τούτες οι λέξεις μπαίνουν στο παζλ της συμπλήρωσης του ημιτελούς αριστουργήματος για να στοιχειώσουν και την ζωή του Αλέξανδρου. Όμως οι δυνάμεις του έχουν εξαντληθεί, και ο ίδιος βαδίζει προς το θάνατο. Ο χρόνος που του απομένει, ανήκει στις αναμνήσεις, στον απολογισμό μιας ζωής, γεμάτης χαμένες ευκαιρίες και λάθος κινήσεις. Μόνο μια κίνηση υπάρχει ακόμα: μια τυχαία συνάντηση μ' ένα άστεγο αγόρι, παιδί των φαναριών. Προσκολλάται σε αυτό το παιδί, αναβάλλει την «αναχώρηση» και παρατείνει την αιωνιότητα κατά μία μέρα, για να μεταφέρει στον μικρό του φίλο κάτι από την γνώση του, ν' αφήσει τα ίχνη του πάνω σε κάποιον, μέσα από το βλέμμα του οποίου θα σωθεί εκείνος που φεύγει...

Το Λιβάδι που Δακρύζει

Η ταινία εκτυλίσσεται ολόκληρη στην Ελλάδα και χρονολογικά εξελίσσεται μεταξύ 1919 και 1949. Αρχίζει με την είσοδο του Κόκκινου Στρατού στην Οδησσό και την φυγή της εκεί Ελληνικής παροικίας και τελειώνει το 1949, με το τέλος του ελληνικού Εμφυλίου πολέμου.

Η Σκόνη του Χρόνου

O Α, Αμερικανός σκηνοθέτης ελληνικής καταγωγής, γυρίζει μια ταινία πάνω στην ιστορία του και την ιστορία των γονιών του. Μια ιστορία που εξελίσσεται στην Ιταλία, την Γερμανία, την Ρωσία, το Καζακστάν, τον Καναδά και τις Η.Π.Α. Κεντρικό πρόσωπο, η Ελένη, που διεκδικείται και διεκδικεί το απόλυτο της αγάπης. Ταυτόχρονα, ένα μακρύ ταξίδι, στην μεγάλη Ιστορία και στα γεγονότα των τελευταίων πενήντα χρόνων που σημάδεψαν τον 20ο αιώνα. Τα πρόσωπα της ταινίας κινούνται σαν σε όνειρο, η σκόνη του χρόνου μπερδεύει τις μνήμες. Ο Α τις αναζητά και τις ζει στο παρόν.

Φιλμ
1968	Η Εκπομπή	Σκηνοθέτης	μικρού μήκους
1970	Αναπαράσταση	Σκηνοθέτης	-
	Τριλογία της Ιστορίας
1972	Τριλογία - Ι. Μέρες του ’36	Σκηνοθέτης	-
1975	Τριλογία - ΙI. Ο θίασος	Σκηνοθέτης/Συγγραφέας	-
1977	Τριλογία - ΙII. Οι Κυνηγοί	Σκηνοθέτης/Συγγραφέας	-
1980	Ο Μεγαλέξανδρος	Σκηνοθέτης	-
1983	Αθήνα, επιστροφή στην Ακρόπολη	Σκηνοθέτης	Τηλεταινία
	Τριλογία της Σιωπής
1984	Τριλογία - Ι. Ταξίδι στα Κύθηρα	Σκηνοθέτης/Συγγραφέας	-
1986	Τριλογία - ΙΙ. Ο Μελισσοκόμος	Σκηνοθέτης/Συγγραφέας	-
1988	Τριλογία - ΙΙΙ. Τοπίο στην Ομίχλη	Σκηνοθέτης/Συγγραφέας	-
1991	Το Μετέωρο Βήμα του Πελαργού	Σκηνοθέτης/Συγγραφέας	-
1995	Το βλέμμα του Οδυσσέα	Σκηνοθέτης/Συγγραφέας	-
1998	Μια Αιωνιότητα και μια Μέρα	Σκηνοθέτης/Συγγραφέας	Χρυσός Φοίνικας 1998
	Η τελευταία Τριλογία
2003	Τριλογία - Ι. Το λιβάδι που δακρύζει	Σκηνοθέτης/Συγγραφέας	-
2008	Τριλογία - ΙΙ. H σκόνη του χρόνου	Σκηνοθέτης/Συγγραφέας	-
2012	Τριλογία - ΙΙΙ. Η άλλη θάλασσα	Σκηνοθέτης/Συγγραφέας	Σε εξέλιξη